Yazılım sektörü içerisindeki çoğu şirkette İş analistlerinin görev ve sorumlulukları ile ilgili alanlarda birçok gri bölgenin olduğu görürüz. Oysaki proje yöneticisinin, kalite sorumlusunun, test analistinin, yazılım geliştiricinin rol ve sorumlulukları net olarak belli iken konu iş analistine geldiğinde birden bire ihtilafta olan görevler ortaya çıkmaktadır. Bir şirkette iş analistleri tarafından icra edilen bir görev başka bir şirkette yazılımcılar veya ekran tasarımcıları tarafından yerine getirilebilmektedir.
İş Analistinin Rolü Nedir?
Bir İş Analistinin rolü, iş birimleri ile teknoloji ekipleri arasında bir mütercim olarak birbirlerini doğru anlamasını sağlayacak olan faaliyetleri yerine getirmektir. İş analistleri, iş birimleri ile geliştirme ekipleri/çözüm ekipleri arasında bir köprü görevini üstlenmiştir.
Bu nedenle iş analisti sadece iş birimi tarafından iletilen talebi ve bu talebin detaylarını anlamakla kalmamalı; bu talebe yönelik çözüm gereksinimlerinin ortaya çıkartılmasında geliştirme ekipleri ile birlikte de çalışabilmelidir. Bu nedenle iş analistleri kendi mesleklerine yönelik iş analizi becerilerine sahip olmalı ve iş analizinde kullanılan teknikleri de bilmeleri gerekir.
İş Analistinin Sorumlulukları Nelerdir?
İş ihtiyacını gelen talebi veya iletilen problemi anlamak iş analistlerinin görev tanımındaki değişmez madde olarak karşımıza çıkar. İş analisti bu işi yerine getirmek için ihtiyacın geldiği birim ve ihtiyaç ile ilgili paydaşlarla yakın çalışmalıdır. Bu iki madde iş analistinin temel iki görevi olarak karşımıza çıkar.
İş analisti gelen talebi anlamak ve bu yönde bir iş gerekçesi hazırlayabilmek için paydaşları analiz etmeli ve paydaşlara yönelik olarak sorunu tanımlamak için kök neden analizi, SWOT analizi, süreç analizi ve modellemesi, kavramsal modelleme ve fizibilite tekniği gibi birçok tekniği kullanması gerekebilir. Bu tür tekniklerin kullanılması iş analistleri için yerine getireceği birçok görevde gerekliliktir. Bu nedenle işlerinin gerektirdiği iş analizi tekniklerini tüm iş analistlerinin bilmesi gereklidir. Bu tekniklerin öğrenilmesi ve uygulanması üçüncü bir görev olarak karşımıza çıkmaktadır.
İş analisti bir proje kapsamında görevlendirildiğinde kendisinden proje yöneticisinin beklediği ilk görev iş analizi planını hazırlamasıdır. Bu plan içerisinde proje boyunca hangi iş analizi faaliyetlerinin ne zaman ve kim tarafından gerçekleştirileceği, hangi kaynakların kullanılacağı gibi bilgiler ortaya çıkartılarak tahminlemelerin yapılması olacaktır. Bu kapsamda iş kırılım yapısının oluşturulması, iş analizi aktivitelerinin belirlenmesi, kaynak ve süre tahminlerinin yapılması, görevlerin ve sorumlulukların ortaya konulduğu RACI matrisinin geliştirilmesi gibi teknikler kullanılacaktır.
İş analistleri gelen taleplerin detaylandırılmasında tespit ettiği paydaşlar ile gereksinim çalıştayları yaparak gereksinimleri derlemeye çalışır. Bu nedenle gözlemler ve mülakatlar yapar, elde ettiği sonuçları gerekirse anketler ile doğrular. Tüm bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan gereksinimler organizasyonun yapısına ve kullanılan geliştirme metodolojisine göre (örn. Şelale veya çevik metodoloji) doküman haline getirilir. Bir kurumda iş gereksinimleri dokümanı, paydaş gereksinimleri dokümanı, çözüm gereksinimleri dokümanı başlıklarında toplanırken başka bir kuruluşta müşteri gereksinimleri, sistem gereksinimleri, yazılım gereksinimleri gibi farklı başlıklar halinde derlenebilir. İş analistleri gereksinim derleme tekniklerini bilmeli ve elde ettikleri bilgileri organizasyonun yapısına uygun şekilde dokümante edebilmelidirler.
İş analistlerinin bu aşamadaki temel paydaşlarından biri çözüm/geliştirme ekipleridir. İş analistlerinin bu ekiplere yönelik geliştirdikleri dokümanlar geliştirme ekiplerinin kullanabilecekleri ve kendilerinden istenenleri anlayacakları detayda olmalıdır. Bu nedenle iş birimlerinden aldıkları gereksinimleri çözüm gereksinimleri haline getirirken UML diyagramlarından kullanım durumu diyagramlarını, aktivite diyagramlarını, iş süreç modellerini (BPMN notasyonu), prototiplemeyi, kavramsal ekran çizimleri ve kavramsal modellemeyi kullanacaklardır. Bu kapsamda iş analistlerinin temel görevlerinden biri iş gereksinimlerini teknik ekibin anlayacağı çözüm gereksinimlerine uygun teknikleri kullanarak dönüştürmeleridir.
Çözüme doğru ortaya ilerlerken ortaya çıkabilecek tüm değişikliklerin alınması, değerlendirilmesi ve uygunsa çalışma kapsamının içerisinde dahil edilmesi de iş analistlerinin sorumluluğundadır. Bunun yanında test senaryolarının gözden geçirilmesi, kabul testlerinde görev alınması da iş analistlerinin görevlerinden biri olarak sayabiliriz.
IIBA Babok v3 içerisinde çekirdek iş analizi görevleri yukarıda özetlediğim kapsamdadır. Bu çekirdek görevler hangi organizasyonda ve endüstride olursa olsun temelde hep aynıdır. Bunların iş analistleri tarafından bilinmesi gerekir. Ancak bu görevlerin sadece iş analisti tarafından bilinmesi yetmez iş analistleri ile birlikte çalışan iş birimleri ve proje yöneticileri tarafından da bunlar bilinmelidir ki beklentiler doğru yönetilebilsin. Aksi durumda iş analistlerinin kendi çalışmalarını yapmaları sırasından farklı beklentiler, motivasyonsuzluk ya da çatışmalar ortaya çıkabilir.
Bu yazımızda iş analistinin görev sorumluluklarına dair bir paylaşımda bulunduk. Yazımızın içerisinde sadece görev ve sorumlulukları değil aynı zamanda bilmesi gereken teknikleri de verdik. İş analisti olarak kariyerini geliştirmek isteyenlere bir önceki yazımızda “ İş Analizi Kariyerinize Buradan Başlayabilirsiniz” demiştik. Şimdi de bu yazının devamında iş analistine ait görev ve sorumlulukları öğrenmeniz yolunda bu yazıyı hazırladık. Bu görev ve sorumluluklar dahilinde kullanacağınız iş analizi teknikleri ile de kişisel yetkinliğinizi geliştirerek mesleki yaşamınızda ilerleyebilirsiniz.